سهراب فتحی

با پیشرفت سریع علم و فناوری، کیفیت زندگی بشر با شهرنشینی، رشد صنعت و افزایش جمعیت بهبود یافت اما خطرات و آلودگی های زیادی برای محیط زیست و تهدیدی جدی مرتبط با سلامت انسان به همراه داشته است. افزایش آلودگی آب یکی از مواردی می باشد که توجه دانشمندان و مسئولین بهداشت و محیط زیست را به خود معطوف کرده است [1]. آلودگی منابع آب توسط رنگ ها، کارخانجات داروسازی و محصولات مراقبت شخصی به دلیل استفاده ی گسترده از آن ها در صنایع نساجی، چرم، رنگرزی، کاغذ، چاپ، مواد رنگی و پلاستیک، فرآوری مواد غذایی، صنایع دارویی و آرایشی به یک نگرانی بزرگ تبدیل شده است زیرا به مسائل بهداشتی در انسان، حیوانات و گیاهان ارتباط دارد [2]. به راحتی می توان متوجه شد که آلودگی آب ناشی از تخلیه ی آلاینده های رنگ تهدیدی جدی برای محیط زیست و سیستم زیست محیطی آب است. رنگ های موجود در آب حتی در مقادیر بسیار کم نیز به راحتی قابل تشخیص هستند، بسیاری از رنگ ها به سختی حذف می شوند و به دلیل سرطان زایی و تراتوژنیک و جهش زایی می توانند به تعادل اکولوژیکی آسیب رسانند [3]. فاضلاب متیل اورانژ با فرمول شیمیایی C14H14N3NaO3S به عنوان یکی از رایج ترین رنگ های تجاری در صنعت چاپ و رنگرزی دارای کروم بالا و توانایی تصفیه بیوشیمیایی ضعیف است به همین علل تخریب آن دشوار بوده و تقاضای فناوری مؤثر برای حذف فاضلاب این رنگ به کانون توجه تبدیل شده و توجه محققان را به خود جلب کرده است [4]. فرآیندهای اکسیداسیون و تخریب رنگ ها توسط نور خورشید دشوار است زیرا این مواد معمولاً ساختارهای حلقوی پیچیده ای دارند. در سال های اخیر برای حذف انواع رنگ از فاضلاب و محافظت از منابع آبی، چندین روش مانند انعقاد، لخته شدن، بارش شیمیایی، تبادل یونی، شیمی کاتالیزوری، جداسازی غشاء، اکسیداسیون پیشرفته، تصفیه بیولوژیکی و جذب استفاده شده است. در میان روش های ذکر شده جذب به دلیل داشتن مزایایی مانند عملکرد ساده، هزینه ی کم و بازده ی بالا، به عنوان یک روش عملی و امیدوار کننده در نظر گرفته می شود. اساساً عملکرد جذب عمدتاً به خصوصیات جاذب، به ویژه تخلخل و سطح جذب کننده بستگی دارد. در این زمینه توسعه جاذب های جدید با عملکرد کارآمد به یک موضوع داغ تبدیل شده است [2], [4]. برای حذف این آلاینده های مضر از پساب های آلوده از مجموعه زیادی جاذب جامد از جمله سیلیس، زئولیت،