حامد رشیدی

در سال های اخیر، جداسازی گاز گلخانه ای دی اکسید کربن به دلایل مختلف به ویژه جلوگیری از گرمایش کره زمین اهمیت بسزایی یافته است. صنایع کشاورزی و تولیدی، حمل و نقل، احتراق و سیستم های نفتی منبع اصلی تولید CO2 هستند. علاوه براین، در صنعت گاز طبیعی، CO2 یکی از مهمترین علل ناخالصی به شمار می رود. حضور CO2 در گاز طبیعی می تواند باعث بروز مشکلات عمده ای از جمله تولید محلول های اسیدی شود که خود از عوامل خوردگی در خطوط انتقال گاز و تجهیزات مربوطه است و لذا هزینه های عملیاتی و بهره برداری افزایش می یابد. علاوه بر این، حضور مقادیر زیاد CO2، ارزش حرارتی گاز طبیعی را کاهش می دهد. بنابراین، حذف CO2 به دو دلیل حائز اهمیت است: اول، جهت غلبه بر اثر گلخانه ای خود، و دوم، بمنظور بهبود کیفیت سوخت. در فرایندهای شیرین سازی گاز، حلال های آمینی، که شامل سه دسته ی آمین های نوع اول (MEA و DGA )، دوم (DEA و DIPA ) و سوم (TEA و MDEA ) هستند، از متداول ترین آلکانول آمین ها جهت انجام فرایند جذب به شمار می روند. در این راستا، حلال دی اتانول آمین با علامت اختصاریDEA ، یک ترکیب شیمیایی آلی است که از یک آمین گروه دوم و یک الکل دوتایی تشکیل می شود. همانند سایر آمین ها، DEA نیز به صورت یک باز ضعیف عمل می کند. DEA گرمای واکنش کمی دارد، و در مقیاس تولید سیالات صنعتی، عمر زیادی دارد و ایجاد خوردگی نمی کند. لذا، از موارد استفاده و کاربرد DEA می توان به تصفیه و شیرین سازی گاز طبیعی و غیرطبیعی، اشاره نمود. همچنین، فشاربخار پایین DEA، این حلال را جهت استفاده در عملیات های کم فشار مناسب می سازد چرا که اتلاف آن در اثر تبخیر ناچیز است. اگرچه استفاده از دی اتانول آمین بطور خاص در فرایندهای شیرین سازی متداول است، لیکن این آمین نوع دوم می تواند در معرض اکسیداسیون و تخریب قرار گیرد. علاوه بر این، امکان تشکیل محصولات جانبی تخریب پذیر در اثر جذب دی اکسید کربن وجود دارد که نمی توان آن ها را با استفاده از حرارت آزاد نمود. پدیده کف زایی نیز یکی دیگر ار مشکلات واحدهای عملیاتی DEA است که تاثیر مستقیمی بر ظرفیت واحد دارد. کف زایی در واحدهایی که در آن از محلول آبی DEA بعنوان حلال استفاده می شود را می توان به چند عامل از جمله حضور ذرات جامد، وجود هیدروکربن های مایع، مواد افزودنی و عملکرد ضعیف عملیات پیش راه اندازی نسبت داد. ن