فرزاد امیری

تخصـــیص اراضـــی، مسـئله تصـمیم گیـری در رابطه با منـابع اسـت کـه بـه ارزیـابی مطلوبیت هر واحد زمین برای گزینـه هـای مختلـف تخصیص اراضی می پردازد، لذا شناسایی عوامل مؤثر در تخصیص اراضی کشاورزی حائز اهمیت است. از آنجا که دشت ماهیدشت از جمله دشتهای مهم استان کرمانشاه از لحاظ کشاورزی است، هدف از این مطالعه شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر تخصیص اراضی کشاورزی در دشت ماهیدشت از دیدگاه کشاورزان و کارشناسان میباشد. این پژوهش از روششناسی توصیفی- تحلیلی بهره برده است و از لحاظ هدف، توسعه ای ـ کاربردی است. پارادایم کلی تحقیق ترکیبی )کیفی- کمی( از نوع طرح متوالی – اکتشافی است. نمونه ی مورد مطالعه در پژوهش حاضر، کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات و کشاورزان بودند، که به شیوه هدفمند انتخاب شدند. پس از انجام مصاحبه عمیق با بیش از 40 نفر )23 نفر کارشناس و 17 نفر از کشاورزان(، اشباع دادهها به دست آمد و مصاحبه ها پیاده سازی شدند. با استناد به نتایج تحلیل مصاحبه های میـدانی در محیط نرمافزار Maxqda، عامل های شناسایی شده در 6 دسته شامل؛ عوامل اقتصادی، انسانی، اجتماعی- فرهنگی، سیاسی، طبیعی و فنی طبقه- بندی شدند. همچنین نتایج رتبه بندی و وزن دهی شاخص ها با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی و نرمافزار Choice Expert نشان داد که مهمترین مؤلفه های مؤثر در تخصیص اراضی کشاورزی بر اساس وزن آنها به ترتیب عبارتند از: ابعاد اقتصادی )0/254(، ابعاد سیاسی )0/184(، ابعاد انسانی )0/156(، ابعاد طبیعی )0/142(. نتایج این مطالعه می تواند از برنامه ریزی و سیاست- گذاری در زمینه ی تخصیص اراضی کشاورزی پشتیبانی نماید و به عنوان یک سیستم پشتیبانی تصمیم در اختیار بهره برداران اراضی قرار گیرد