رضا همتی

سیستم قدرت از سه قسمت اصلی تولید ، انتقال و شبکه توزیع تشکیل شده است. هدف اصلی از احداث شبکه انتقال، آن است که انرژی الکتریکی را از واحدهای تولیدی در محل های مختلف به سیستم توزیع، که در نهایت بار را تغذیه می نمایند، انتقال دهد. سیستم های قدرت قدیمی که با توجه به مقدار توان مورد نیاز طراحی شده بودند، دارای ساختاری ساده بوده و مقدار توان انتقالی نیز در خطوط آن ها کم بود. در نتیجه نیاز چندانی به استفاده بهینه از ظرفیت واقعی خطوط انتقال که همان حد مجاز حرارتی آن ها می باشد، احساس نمی شد و از این رو بهره وری کل سیستم قدرت، نسبتا پایین بود. از سویی دیگر سیستم های قدرت قادر نبودند در برابر رفتار دینامکی و گذرای سیستم، به سرعت عکس العمل نشان دهند[1]. با گسترش سیستم های قدرت، نیاز به تولید و انتقال انرژی الکتریکی، بیشتر شد در نتیجه نیاز به گسترش شبکه های قدرت و بهره وری بهینه با بازدهی بالاتر نیز ملموس گشت. در نتیجه مفهوم انعطاف پذیری در سیستم های قدرت مطرح شد. به این ترتیب استفاده از جبران سازهای توان راکتیو به منظور کاهش راکتانس خط، کاهش تغییرات ولتاژ، کنترل توان در حالت دائمی و بهبود کیفیت توان رونق گرفت. دلایل یادشده موجب گردید که در طراحی سیستم های قدرت از سیستم های انتقال انرژی AC انعطاف پذیر یا به اختصار FACTS استفاده شود. این طرح شامل استفاده از ادوات الکترونیک قدرت در جهت افزایش ظرفیت انتقال و کنترل پذیری سیستم قدرت می باشد که با کنترل سریع و تقریبا آنی پارامترهای سیستم قدرت، مطابق با وضعیت به وجود امده در شبکه عکس العمل نشان می دهد. با معرفی ادوات FACTS توسط آقای هینگورانی به جامعه صنعتی و استفاده از SVC برای اولین بار جهت کنترل ولتاژ در نبراسکا در سال 1974 بحث حفاظت از سیستمهای قدرت تحت الشعاع قرار گرفت از اینرو مطالعات زیادی در این زمینه صورت گرفت [2]. جبران ساز وار استاتیکی (SVC) یکی از ادوات سیستم انتقال AC انعطاف پذیر (FACTS) اولیه است. این وسیله توان راکتیو را در نقطه اتصال خود معمولا در مرکز یک خط انتقال ولتاژ بالا تولید کرده یا جذب می کند. SVC اولین بار در سال 1978 بطور عملی در شبکه قدرت مورد استفاده گرفت. به علت مرایای بسیار زیاد SVC و همچنین پیشرفت در امر فن آوری نیمه هادی های قدرت با توان بالا و ولتاژ بالا و کاهش قیمت آنان، همچنین ارائه روش های کنترل جدی