پیمان مرادی

کودهای شیمیایی و انواع سم ها نقش بسزایی در صنعت کشاورزی دارند و استفاده بهینه از آنها باعث بهره وری بیشتر در تولید محصول و زنده نگه داشتن خاک جهت بهره کشی در فصول بعدی کشت و زرع می باشد. راهکارهای مختلفی در راستای این هدف تا به امروز معرفی گردیده که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را داراست. یکی از روش هایی که در عین کارآمدی، کمتر به آن پرداخته شده است اصلاح منبع کود، ترکیب مناسب با اسید و نیز آفت کش مورد نظر است که بر اساس نوع خاک قابلیت تغییر دارد. فسفری که در سنگ های فسفات وجود دارد به طور مستقیم در زمین های کشاورزی قابل استفاده نمی باشند لذا با فرآیندهای مختلف و تبدیل آن به انواع کودهای فسفاته مانند سوپرفسفات ساده ، سوپرفسفات تریپل و آمونیوم فسفات، قابل استفاده می شود. زنجیره ارزش سنگ فسفات ، اگرچه از حیث تعداد ، کاربردهای زیادی را در بر می گیرد اما از حیث حجم تولید توسط بازار کودهای شمیایی هدایت می گردد . تقریبا 90 درصد سنگ فسفات تولیدی در جهان به مصرف کودهای کشاورزی می رسد. مهم ترین و پرکاربردترین محصول نهایی در زنجیره ارزش فسفات کودهای آمونیــوم فسفاتی هستند که از واکنش اسید فسفریک و آمونیاک در واحدهای پتروشیمی تولید می گردند. صنعت کودهای شیمیایی ترکیبی به طور مستقیم وابسته به توسعه یافتگی صنایع معدنی و پتروشیمی و دسترسی به مواد اولیه این صنایع می باشد. با این حال توسعه نیافتگی صنعت فسفات در ایران، سبب شده است سهمی از بازار 25 میلیارد دلاری کودهای ترکیبی نداشته باشد. این در حالی است که بازار هند به عنوان بزرگترین وارد کننده کودهای شیمیایی ترکیبی در دسترس می باشد. انرژی گازی ارزان قیمت ، فراوانی گوگرد (به عنوان ماده اولیه تولید اسید سولفوریک) و تولید بالای آمونیاک در کشور، مزایای رقابتی ایران در تولید کودهای شیمیایی ترکیبی می باشند. تخمین ها حاکی از آن است که ایران برای خودکفایی در تولید اسید فسفریک و کودهای شیمیایی خود، نیاز به 500 هزار تن واردات سنگ فسفات بیش از مقدار کنونی دارد. سنگ فسفات در ایران، در مناطق نختلف از جمله یزد ، کهکیلویه و بویراحمد و تهران یافت می شود . مهمترین معدن آذرین سنگ فسفات در ایران، معدن اسفوردی یزد می باشد که استخراج آن صنعتی شده است. منابع رسوبی زیادی نیز در کهکیلویه و بویراحمد وجود دارد که هنوز بهرهبرداری نگردیده است. ذخایر سنگ فسفا