فرزاد امیری

تخصیص بهینه ی اراضی کشاورزی تحت سناریوهای تغییر اقلیم از اهداف مهم توسعه کشاورزی است. در این رابطه، منابع انسانی و طبیعی نقش مهمی در تخصیص بهینه ی اراضی کشاورزی ایفا می کنند. در طول دهه های گذشته دشت ماهیدشت در شهرستان کرمانشاه، با افزایش دما و کاهش بارندگی مواجه شده است. بنابراین مدلسازی تخصیص بهینه اراضی کشاورزی تحت سناریوهای اقلیمی ضروری به نظر می رسد. لذا هدف از این تحقیق ترکیبی، ارائه ی مدل تخصیص بهینه ی اراضی کشاورزی با در نظر گرفتن تغییرات اقلیمی بر پایه ی الگوی سیستم دینامیک در حوزه ی آبخیز دشت ماهیدشت در شهرستان کرمانشاه بود. در این تحقیق نخست با روش کمی به منظور بررسی روند تغییرات کاربری اراضی در طول زمان (30 سال) در حوزه ی آبخیز دشت ماهیدشت با استفاده از تصاویر ماهواره ای و بازدیدهای صحرایی، نقشه ی کاربری سال های گذشته تهیه شده و سپس درصد تغییرات سطح هر یک از کاربری ها در محیط نرم افزارهایENVI و ARC GIS محاسبه شد. نتایج نشان داد که بیشترین تغییر کاربری اراضی در دشت ماهیدشت، در بازه ی زمانی 2016- 2000 و مربوط به تبدیل اراضی دیم به آبی بوده است. بدین صورت که مساحت اراضی دیم کاهش یافته است، در حالی که سطح اراضی آبی سیر صعودی داشته است. در راستای دستیابی به هدف دوم این مطالعه که پیش بینی تغییرات اقلیمی در شهرستان کرمانشاه با تأکید بر دو فاکتور دما و بارش بود، میانگین سالانه ی دمای کمینه، دمای بیشینه و بارش برای دوره ی 2015-1961 و همچنین میانگین سالانه پیش بینی شده ی این فراسنج ها در سه دوره ی سی ساله آینده (s2020، s2050 وs2080) با بهره گیری از مدل SDSM تحت سناریوهای مربوطه به دست آمد. نتایج حاکی از این بود که تا پایان قرن جاری در شهرستان کرمانشاه، بارش روند کاهشی و میانگین دما سیر صعودی در پیش خواهد داشت. در هدف سوم، به منظور تعیین مؤلفه ها و زیرمؤلفه-های مؤثر در تابع مطلوبیت تخصیص بهینه ی اراضی کشاورزی از روش پژوهش کیفی بهره گرفته شد. نتایج کدگذاری باز در محیط نرم افزار Maxqda منجر به استخراج 45 مفهوم شد که از دیدگاه کشاورزان، در تخصیص اراضی کشاورزی مؤثر هستند. پس از انجام کدگذاری محوری، شش مؤلفه ی مؤثر (اقتصادی، سیاسی، اجتماعی فرهنگی، فنی، انسانی و طبیعی) در تخصیص اراضی کشاورزی استخراج گردید. به منظور دستیابی به هدف چهارم پژوهش، ضرایب وزنی و اولویت بندی مؤل