فرزاد امیری

زمینه و هدف: توسعه روستایی با تقویت معیارهای پایداری اجتماعی، بستری را برای توسعه کلان در سطح ملی فراهم می کند. عدم درک معیارهای پایداری اجتماعی، فرآیند برنامه ریزی و اجرای پروژه های توسعه روستایی را دشوارتر می کند. همین امر ضرورت مطالعه شاخص های پایداری اجتماعی را در فرایند توسعه روستایی حائز اهمیت می سازد. طرح آبرسانی شبکه آبیاری سد گاوشان نمونه ای از پروژه های توسعه روستایی است که بدلیل عدم شناخت معیارهای پایداری اجتماعی مشکلات بسیاری را در روستاهای بالادست و پایین دست سد ایجاد کرده است. جهت رفع این شکاف، این پژوهش به بررسی شاخص های پایداری اجتماعی و مقایسه آن در روستاهای دو دشت بیله وار و میان دربند پرداخته است. روش بررسی: پژوهش حاضر 155 کشاورز را از روستاهای تحت پوشش شبکه آبیاری سد گاوشان که مساحت زمین زراعی شان بیشتر از نیم هکتار بود را بطور انتساب متناسب مورد پیمایش قرار داد. جهت تحلیل آماری و استنباطی در این پژوهش از ابزار پرسشنامه استفاده شد. آزمون های آماری t تک نمونه ای و آزمون t گروه های مستقل برای مقایسه شاخص های پایداری اجتماعی بین روستاهای دشت بیله وار و میان دربند صورت گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد شاخص مسئولیت پذیری اجتماعی با بالاترین میانگین (69/3) در دشت بیله وار و شاخص امنیت اجتماعی با کمترین میانگین (65/2) در دشت میان دربند از جمله شاخص های تأثیرگذار در پایداری اجتماعی هستند. همچنین نتایج تحلیل واریانس نشان داد، شاخص های امنیت اجتماعی، کیفیت زندگی، مسئولیت پذیری اجتماعی و اعتماد اجتماعی با اختلاف معنی دار در سطح 95 درصد، میزان پایدار اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهند. بحث و نتیجه گیری: براساس نتایج، روستاهای دشت بیله وار در سطح مطلوبی از پایداری اجتماعی قرار دارند. در حالیکه، میانگین شاخص های پایداری اجتماعی در روستاهای دشت میان دربند در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. در واقع، توسعه نامتوازن در روستاهای ذکر شده ناشی از عدم دسترسی عادلانه به منابع آب است. لذا به برنامه ریزان و سیاست گذاران توصیه می شود جهت نیل به توسعه روستایی به تقویت کمی و کیفی شاخص های پایداری اجتماعی در روستاها توجه نمایند.